Rzeka Rospuda, Dolina Rospudy

Długość rzeki wynosi 102 km. Rospuda bierze swój początek ze strumieni wypływających ze zboczy wzniesień leżących na południe od Puszczy Rominckiej, na południowy wschód od Gołdapi.  Właściwa rzeka wypływa dopiero z Jeziora Czarnego. Dalej przepływa w kierunku południowym i południowo-wschodnim przez łańcuch 9 wąskich  jezior: Rospuda Filipowska, Kamienne, Długie, Garbaś, Głębokie, Sumowo, Okrągłe, Bolesty i Rospuda Augustowska, do którego uchodzi. Płynie. W dolnym biegu rzeka, wpływając w Puszczę Augustowską, zmienia charakter na typowo nizinny. Przepływa przez puszczańskie uroczyska – Święte Miejsce i Młyńsko. Koryto rzeki rozszerza się tam, tworząc zabagnioną nieckę zajętą przez torfowiska – tzw. Dolinę Rospudy. Gwałtowne zakręty, kamieniste mielizny, głazy, paliki powbijane w dno rzeki czy zwalone drzewa wymagają uwagi, refleksu i doświadczenia w radzeniu sobie z przeszkodami. Dolina Rospudy to jeden z najcenniejszych obszarów torfowiskowych o naturalnych, nie naruszonych stosunkach wodnych. W uproszczeniu, torfowisko to utrzymuje stały poziom wody, w związku z czym nie zarasta drzewami i krzewami. Dolina Rospudy jest objęta ochroną ze względu na występowanie rzadkich gatunków roślin i zwierząt. Rośnie tam m.in. 19 przedstawicieli rodziny storczykowatych, podlegającej ścisłej ochronie prawnej, w tym jedyne w Polsce stanowisko miodokwiatu krzyżowego (Herminium monorchis), rośliny wpisanej do Polskiej Czerwonej Księgi Roślin oraz jedno z kilku stanowisk podgatunku białokwiatowego storczyka krwistego. Ponadto na terenie doliny występują inne storczyki, m.in.: storczyk szerokolistny (Dactylorhiza majalis), obuwik pospolity (Cypripedium calceolus), żłobik koralowy (Corallorhiza trifida), kukułka Fuchsa (Dactylorhiza fuchsii), kukułka Traunsteinera (Dactylorhiza traunsteineri), kruszczyk błotny (Epipactis palustris), lipiennik Loesela (Liparis loeselii), a także inne rzadkie rośliny chronione: brzoza niska (Betula humilis), wielosił błękitny (Polemonium caeruleum), rosiczka długolistna (Drosera anglica), rosiczka okrągłolistna (Drosera rotundifolia). W Dolinie Rospudy i przylegających do niej lasach gniazdują chronione gatunki ptaków, takie jak: jarząbek, głuszec, kropiatka, derkacz, żuraw, bielik, orlik krzykliwy, błotniak stawowy, trzmielojad, włochatka, bocian biały, dzięcioł czarny, dzięcioł białogrzbiety, gąsiorek i inne. Obszar ten jest również żerowiskiem dla ptaków gniazdujących na pobliskich terenach, w tym w Puszczy Augustowskiej. Dla dużych ssaków, takich jak np. wilki i jelenie, Dolina Rospudy stanowi korytarz migracyjny – tędy przemieszczają się one z Puszczy Augustowskiej i Biebrzańskiego Parku Narodowego na zachód. Ponadto żyją tu bobry, wydry, lisy i inne .